Resmî Gazete’de yayımlanan “Hayvancılık Desteklemeleri Uygulama Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2025/30)” ile, 2025 yılından itibaren uygulanacak destekleme süreçlerinde köklü değişikliklere gidildi.
Yeni düzenleme, aile işletmeleri, küçükbaş yetiştiriciler, sürü yöneticileri (çobanlar) ve hayvan genetik kaynaklarını koruyan yetiştiriciler için hem yeni fırsatlar hem de net kurallar getiriyor.
⚖️ Genel Amaç: Verimlilik, Şeffaflık ve Takvim Düzeni
Tebliğ değişikliğinin amacı, destekleme süreçlerinde adalet, verimlilik ve denetim mekanizmalarını güçlendirmek.
Artık destekleme başvuruları, icmal listeleri ve itiraz süreçleri net tarihlerle tanımlandı.
Bakanlık, HAYGEM ve TÜRKVET sistemlerinin eşgüdümüyle, tüm desteklerin dijital izlenebilirliğini sağlamak istiyor.
👨👩🌾 Aile İşletmelerine Yeni Sınırlama
Aile işletmelerine verilen buzağı ve malak desteğinde yeni bir üst sınır getirildi:
➡️ “Aile işletmesi desteği alan toplam buzağı veya malak sayısı 10 başı geçemeyecek.”
Bu düzenleme, küçük ölçekli aile işletmelerine odaklanmayı ve desteğin daha dengeli dağılmasını hedefliyor.
🐮 Ari ve AB Onaylı İşletmelere İlave Destek
Yeni tebliğ, hastalıktan ari ve AB onaylı süt çiftliklerine ek prim getiriyor.
Buna göre:
- Hastalıktan ari işletmelerde doğan dişi buzağı ve malaklara ilave destek verilecek.
- Sertifikası askıda olan işletmeler, 1 Temmuz itibarıyla arilik sertifikasını yenilerse destekten yararlanabilecek.
- Aynı koşul, AB onaylı süt çiftliği sertifikası bulunan işletmeler için de geçerli olacak.
Bu düzenleme, hastalıklardan ari üretim ve Avrupa standartlarında süt üretimi hedefini güçlendiriyor.
📅 Başvuru Takvimleri Netleştirildi
Destekleme dönemleri üç ayrı başvuru takvimine bölündü:
1️⃣ Birinci dönem: Eylül – Aralık
2️⃣ İkinci dönem: Nisan – Haziran
3️⃣ Üçüncü dönem: Kasım ayının ilk üç haftası
Başvurusunu zamanında yapan ancak sistemsel nedenlerle HDS’ye kaydı geç düşen yetiştiricilerin talepleri, belirlenen ek süreler içinde işleme alınabilecek.
Bu sayede, başvuru kaybı yaşanmasının önüne geçilecek.
🐑 Küçükbaş Hayvancılıkta (Koyun-Keçi) Yeni Dönem
Kuzu ve oğlak desteklemelerinde de kapsamlı değişiklikler yapıldı:
- Artık destekleme yılı sonundaki kayıtlar esas alınacak.
- Kadın yetiştiriciler ve 41 yaş altı genç üreticiler için %55 oranında ilave dişi kuzu desteği verilecek.
- Her üretici için kuzu/oğlak sayısı, kayıtlı anaç sayısının 1,5 katını geçemeyecek.
- Aynı ilde birden fazla işletmesi olan üreticiler, tek başvuruyla destek alabilecek.
Bu değişiklik, genç ve kadın üreticilere pozitif ayrımcılık sağlarken kayıtlı üretimi teşvik edecek.
🧑🌾 Sürü Yöneticisi (Çoban) Desteği Güçlendirildi
Yeni tebliğ, sürü yöneticisi istihdamını destekleyen sistemi netleştirdi:
- En az 150 baş kuzu/oğlak için bir sürü yöneticisine ilave destek verilecek.
- Bir çoban yalnızca bir işletme adına destekten yararlanabilecek.
- SGK primleri ve hizmet kodları, il/ilçe sosyal güvenlik müdürlükleri tarafından doğrulanacak.
- Belgelerini zamanında teslim eden yetiştiricilerin ödemeleri HDS üzerinden onaylanacak.
Amaç, kayıtlı istihdamı artırmak ve profesyonel çobanlık sistemini kalıcı hale getirmek.
💉 Yeni Destek Kalemi: Hayvan ve Sürü Sağlığı Desteği
Tebliğe eklenen MADDE 11/A, Türkiye’de ilk kez hayvan ve sürü sağlığı desteği sistemini getiriyor.
Bu destek, veteriner biyolojik ürün ve tanımlama aracı uygulamaları yaptıran yetiştiricilere ödenecek.
Kapsam:
- Aşılar, biyolojik ürünler ve küpe-tanımlama işlemleri destek kapsamına alındı.
- Sadece TÜRKVET kayıtlı işletmeler faydalanabilecek.
- Uygulamalar yalnızca resmî veteriner hekimler veya yetkili personel tarafından yapılabilecek.
- Desteğe ait dönemler, yılda dört kez (üçer aylık) olarak ödenecek.
Bu sistemle Türkiye, hayvan sağlığı ve izlenebilirlikte Avrupa Birliği düzeyinde bir modele geçiş yapıyor.
🧬 Yerli Irkların Korunması ve Islah Projeleri Genişletildi
Tebliğ, yerli hayvan genetik kaynaklarının korunması ve halk elinde ıslah projeleri için yeni kurallar belirledi.
🐄 Koruma Projeleri:
- Hassas koruma kapsamına Çine Çaparı, Kaçeli, Karagül, Tuj koyunu, Abaza keçisi, Norduz keçisi, Osmanlı keçisi, Doğu Anadolu Kırmızısı ve Zavot sığırı alındı.
- Bu ırkların popülasyonu 500–1000 baş altına düşerse özel destek sağlanacak.
- Projeye katılan yetiştiriciler, TAGEM ile sözleşme imzalayacak ve verileri düzenli bildirecek.
- Mücbir sebepler dışında projeden çıkan yetiştiricilere ödenen destek, faiziyle geri alınacak.
🧫 Halk Elinde Islah Projeleri:
- Küçükbaş projelerde anaç koyun-keçi sayısı sınırları güncellendi.
- Manda ve yerli sığır projeleri 800 baştan başlatılabilecek.
- Elit sürülerde seçilen damızlık koç/teke için özel destek sağlanacak.
- Proje verilerinin TAGEM bilgi sistemine (UKİBS) kaydı zorunlu olacak.
Bu düzenleme, Türkiye’nin yerli ırk koruma programlarını sürdürülebilir kılıyor.
🧪 Laboratuvar Denetimleri Bakanlık Tarafından Yapılacak
Yeni maddeye göre, hayvancılık desteklemelerinin kontrolü kapsamında yapılacak laboratuvar analizleri artık doğrudan Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından gerçekleştirilecek.
Bu adım, suistimallerin önlenmesi ve bilimsel doğrulamanın artırılması açısından önemli bir yenilik.
📅 Yürürlük ve Uygulama
Tebliğ, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi.
Tüm hükümler, Tarım ve Orman Bakanı tarafından yürütülecek.
Bakanlık, yeni sistemin hem üretici hem tüketici için daha sürdürülebilir, adil ve şeffaf bir hayvancılık modelioluşturacağını belirtiyor.
🗞️ Değerlendirme: Türkiye Hayvancılıkta “Kayıtlı ve Sağlıklı Üretim” Dönemine Giriyor
Uzmanlar, bu değişikliklerin Türkiye’nin hayvancılık politikasında yapısal bir dönüşüm anlamına geldiğini vurguluyor.
Artık desteklemeler;
- Kayıtlı üretime,
- Genç ve kadın üreticilere,
- Sürdürülebilir genetik korumaya,
- Hayvan sağlığı ve refahına odaklanacak.
Yeni sistem, Türkiye’nin hayvancılıkta kendi genetik mirasını koruyan, dijital denetimle yönetilen bir yapıya geçişini işaret ediyor.
